NOONG taon 2000 na halalan sa pagkapangulo sa pagitan nina Al Gore at George W. Bush, nanalo si Pangulong Bush kahit na natalo siya kay Al Gore na nanalo sa pamamagitan ng popular vote, ipinapakita nito ang isang mahalagang aspeto ng demokrasya sa Amerika na madalas hindi nauunawaan: ang “Electoral College”.
Ano nga ba ang “Electoral College”? Ang natatanging sistemang ito ay sentro sa kung paano pinipili ng mga Amerikano ang kanilang Pangulo at Pangalawang Pangulo.
Isipin mo ito: Sa halip na direktang piliin ang Pangulo, pumipili ang mga tao ng mga electors na siyang bumoboto. Ang bawat estado ay may bilang ng electors batay sa populasyon nito. Para manalo sa pagkapangulo, kailangan ng isang kandidato ng nakararami sa mga electoral votes—sa kasalukuyan, nangangahulugan ito ng hindi bababa sa 270 mula sa kabuuang 538.
Ang bilang ng electors ng bawat estado ay batay sa representasyon nito sa Kongreso.
Ang mga malalaking estado tulad ng California ay may 55 electors, habang ang mga mas maliit na estado tulad ng Vermont ay may 3 lamang. Ang pamamahagi na ito ay nagpapakita ng populasyon at balanse ng kapangyarihan sa mga estado. Kaya’t ang mga malalaking estado na tinatawag na “super states” tulad ng California, New York, o Texas ay hindi makakapagdomina sa mga halalan at lagi silang mananalo kung ang halalan ay batay sa popular vote.
Narito kung paano gumagana ang proseso. Una, ang mga electors ay inihahalal, na maypagkaka iba mula sa estado patungo sa estado. Sa Araw ng Halalan, kapag ang mga mamamayan ay bumoboto para sa Pangulo at Pangalawang Pangulo, ang binuboto nila ay para sa isang grupo ng mga electors na nangakong susuportahan ang kanilang kandidato.
Matapos ang pagboto, ang mga electors ay magtitipon sa kanilang mga kabisera sa estado sa Disyembre upang opisyal na iboto ang Pangulo at Pangalawang Pangulo. Ang mga resulta ay binibilang sa isang joint session ng Kongreso, kung saan ang kandidato na may pinaka maraming boto ay idinedeklara bilang panalo.
Karamihan sa mga estado ay gumagamit ng “winner-take-all” na sistema, kung saan ang kandidato na nanalo sa nakararami ng popular vote sa estado ay nakakuha ng lahat ng mga electoral votes nito. Gayunpaman, ang Maine at Nebraska ay mga eksepsyon, na pinapayagan silang hatiin ang kanilang mga boto.
Ang mga pinagmulan ng Electoral College ay nagmula sa mga Constitutional Conventions noong huling bahagi ng 1700s. Ang mga tagagawa ng batas ay naharap sa malaking hamon: kung paano pipiliin ang isang Pangulo habang pinapantayan ang mga interes ng mga estado na may maraming tao at mga estado na may kaunting tao.
Isinasaalang-alang nila ang ilang mga paraan, kabilang ang direktang popular vote, boto mula sa Kongreso, at boto mula sa mga lehislatura ng estado. Sa huli, napagpasyahan nilang gamitin ang Electoral College para lumikha ng sistemang hindi direktang pagboto habang iniiwasan ang posibleng pulitikal na pakikialam.
Ngayon, paano pinipili ang mga electors? Ang bawat estado ang nagdedesisyon sa sariling proseso nito. Habang karamihan ay gumagamit ng popular vote, ang mga pamamaraan ay maaaring mag-iba, mula sa mga party conventions hanggang sa mga appointment ng mga gobernador.
Sa pagpunta natin at pagboto, mahalaga ang pag-unawa sa Electoral College. Ito ay isang kombinasyon ng representasyong demokratiko at pederalismo, na humuhubog kung paano natin pinipili ang ating mga lider.
Kaya, kahit na ikaw ay tagasuporta o kritiko ng Electoral College, malinaw na ito ay may malaking papel sa ating demokratikong proseso. Abangan ang mga susunod na ulat habang patuloy nating sinisiyasat ang mga epekto ng sistemang ito sa mga darating na halalan.
